Luật chơi của chỉ số thông minh
Có lần ngồi test IQ, điểm thấp te tua, hình như bằng với Bush thì phải, à không, cao hơn Bush một chút, nghe nói đương kim tổng thống Mỹ chỉ khoảng 85. Bài tập không có đáp án, mà làm đi làm lại vẫn những câu tương tự như vậy, dĩ nhiên là không khá hơn được chút nào. Mấy hôm sau có dịp nói chuyện với một người bạn có điểm IQ cao ngất ngưỡng : 180. Hỏi ra đầu đuôi, cuối cùng được biết một bí mật : đó là mình không biết luật chơi.
***
Bài IQ trên mạng gồm 4 phần cả về kiến thức, từ vựng, logic và tính nhanh. Mỗi câu hỏi đều có cột thời gian bên cạnh, hình như là 60 giây thì phải.
Khi làm bài, người làm hay liếc nhìn thời gian và bị mất tập trung, hơn nữa những câu liên quan đến kiến thức và từ vựng thường là rất mới và lạ, không thể biết hết được, đó cũng có thể xem là hai phần khó nhất. Bởi vì phần hình ảnh và tính toán, nếu làm nhiều lần sẽ tạo thành phản xạ nhanh và tốt hơn, trong khi không thể nào học hết từ của tất cả các lĩnh vực và hiểu biết như một cuốn bách khoa toàn thư được.
***
Vấn đề của luật chơi là làm thật nhanh, đúng thời gian để cho kết quả đúng nhất.
Còn vấn đề của người chơi là không biết cách sử dụng thời gian mà chỉ thở dài tự nhủ « câu này mình không biết rồi » và chờ thời gian trôi qua hết để sang câu khác.
Luật chơi là thời gian, người chơi phải tập sử dụng thời gian cho chuyên nghiệp và hiệu quả.
Theo cách đó, bạn tôi sau khi cũng bị điểm thấp, thậm chí còn thấp hơn tôi, thì bây giờ điểm đã cao kinh khủng. Bởi vì, với thời gian là 60 giây cho mỗi câu, bạn tôi đã nhanh chóng tìm được đáp án chính xác nhờ tìm trên mạng và tra từ điển. Rõ ràng là không phạm luật mà còn được rất nhiều, ít nhất họat động động não cấp bách đã cải thiện trí nhớ và giúp học thêm từ mới nhanh, nhớ lâu hơn.
***
Vấn đề của sự thông minh không nằm ở sự có sẵn, mà ở chỗ phát hiện ra « luật ». Bởi vì bất cứ một sự có sẵn nào thì cũng phải cần có giai đoạn chuẩn bị, dù là thiên tài cũng phải có quá trình tích lũy và giữ gìn tài năng.
Điểm IQ có thể cải thiện rất nhiều, chứng tỏ là giải pháp không nằm ở sự tài giỏi hay ngu dốt « năng khiếu » của một người, mà ở chỗ người đó có cố gắng và kiên trì hay không. Kết quả của một lần rốt cuộc chỉ là kết quả của một lần, kết quả của nhiều lần mới là kết quả chính của một quá trình khổ luyện.
***
Vấn đề của sự thông minh là phát hiện được « luật » và cách giải quyết. Không chỉ có bài IQ, mọi việc, mọi tình huống trong cuộc sống đều có luật của nó, luật hiện và luật ẩn, luật thành lời và luật bất thành văn, luật logic và luật phi logic. Như một câu nói « Quy luật của cuộc sống là có nhiều thứ không thể biết được quy luật của nó cho đến khi kết thúc », đó là một dạng luật phi logic, hay chính xác hơn là phi logic của con người, của những người trong cuộc, nhưng nó vẫn là một điều tồn tại trong cuộc sống.
Phát hiện được luật nghĩa là nên chấp nhận nó để có thể có được giải pháp nhanh nhất và hữu hiệu nhất.
Và vấn đề của sự thông minh để tìm ra đáp án là cách sử dụng thời gian. 60 giây là nhanh hay lâu, hình như đây là một trong những ví dụ về thuyết tương đối thì phải, nhưng 60 giây có ý nghĩa gì hay không chắc chắn là câu hỏi để cải thiện cuộc sống, ít nhất để có thể tăng điểm IQ của chính mình.
Tất nhiên là không phải sau khi nhìn ra được luật và cách giải quyết rồi là có thể thực hiện được ngay giải pháp đó. Có rất nhiều điều phải chờ đợi, và rất nhiều chuyện phải đợi đúng hoàn cảnh, đúng thời điểm mới ra đúng kết quả mong chờ, hoặc có thể điều đó chỉ xảy ra trong phòng thí nghiệm với các yếu tố thật chuẩn.
***
Vì vậy, điểm IQ không có chuẩn cao nhất, mà chỉ quy định từ khoảng nào trở lên thì đã được công nhận là thông minh. Và bài test IQ thường luôn thay đổi theo thời gian và theo ngẫu nhiên được chọn, cũng giống như cuộc đời luôn đặt ra nhiều câu hỏi khó trong từng giai đoạn, và hầu hết những vấn đề đó đều không phải người trong cuộc tự nguyện chọn.
Điểm cao không có nghĩa là không thất bại, và nếu đúng hết mọi câu hỏi của bảng test này cũng chưa chắc làm được hết ở những bảng test khác. Vấn đề của sự thông minh là hết sức cố gắng và kiên trì, là tìm ra bài giải cho chính mình trong cách sử dụng thời gian thật hợp lý.
***
Cố gắng và kiên trì đem lại kết quả vượt bậc không phải chuyện xa lạ trong cuộc sống. Tôi tận mắt thấy những người bạn đại học của mình từ tỉnh lên thành phố học với số vốn ít ỏi về ngoại ngữ và cuộc sống vì điều kiện học ở quê rất hạn chế, vậy mà chỉ sau 2-3 năm miệt mài học đã trở thành những sinh viên điểm cao nhất lớp, dạn dĩ đứng lên đóng góp ý kiến, phát biểu trong hội trường, trình bày cực kỳ lưu loát bằng tiếng Anh, và thông thạo nhiều thứ tiếng khác.
Luôn luôn là hình ảnh đẹp khi tôi nghĩ về những người bạn ấy với sự quyết tâm học hơn 10 tiếng 1 ngày để bây giờ vô cùng tự tin làm việc trong đại sứ, trong những môi trường mơ ước của rất rất nhiều người.
***
Nói thật dễ hiểu, sự thông minh là nhìn ra luật chơi và sử dụng hiệu quả nhất từng chút nhỏ thời gian của mình, và một trong những điều tạo ra thành công, tạo nên cả sự thông minh, chính là cố gắng và kiên nhẫn trau dồi từ kiến thức cho đến quan sát và suy nghĩ.
Tôi làm thử theo cách bạn tôi chỉ, thế là điểm IQ tăng vọt lên, làm lại lần nữa lại tăng lên nữa, còn có thể biết thêm một số từ và thông tin, nhưng khả năng có hạn, nên so với chính mình vậy là « thiên tài » lắm rồi.
Cái in lại trong đầu tôi rõ nhất sau đó là hình ảnh của cột tính thời gian, ngày trước tôi thấy nhanh quá nên bị mất tập trung, bây giờ lại thấy vui vì thấy trong 60 giây, mình vẫn có thể tra được một từ chính để hiểu cả câu, hoặc tìm trên google thông tin liên quan sự kiện trong câu hỏi. Bây giờ ai hỏi điểm IQ thì tôi sẽ cho điểm mới nhất, đó mới là điểm của chỉ số thông minh.
***
Người thông minh là người biết duy trì và phát triển chỉ số thông minh của mình, và thật ra bài test IQ chỉ là một trong những phương tiện để phát hiện ra khả năng của chính mình, chỉ là một trong những công cụ giúp con người thấy rõ nhất và nhanh nhất kết quả của những sự cố gắng nhìn ra luật chơi và sử dụng thời gian hữu ích.
Để luôn có hy vọng về những kết quả tốt hơn.
Và người thông minh sẽ không bao giờ thất vọng hay dừng lại.
Vì kết quả không phải của một lần, mà là của một quá trình khổ luyện của mồ hôi và tâm huyết.